ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - Η ΜΕΤΟΧΗ

H ΜΕΤΟΧΗ

1.ΧΡΟΝΙΚΗ :Εξαρτάται συνήθως από χρόνο αόριστο.

Μπορεί να συνοδεύεται  από τα μόρια άμα,αυτίκα,ευθύς…

Π.χ.αναστάς εῑπεν

2.ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ : Με το ως δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία και με το ώσπερ υποτιθέμενη αιτιολογία.εξαρτάται από ρήματα ψυχικού πάθους.

Π.χ.νταυθα έμενον ως το άκρον κατέχοντες

3.ΤΕΛΙΚΗ :Μόνο σε χρόνο μέλλοντα.

Π.χ. λθε βοηθήσων.

4.ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ :Συνήθως με το και ή καίπερ

π.χ.’Έλληνες όντες  κατά της Ελλάδος μάχονται.

5.ΤΡΟΠΙΚΗ: π.χ.απλθεν ουδέν αποκρινάμενος

6.ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ Ή ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ :  Είναι η μετοχή  που προσδιορίζει ένα όνομα και του αποδίδει μια ιδιότητα όπως ακριβώς και το επίθετο. Υποκείμενό της είναι το ουσιαστικό που προσδιορίζει..Σε περίπτωση που αυτό λείπει επειδή είναι ευκολονόητο,το υποκείμενο της μετοχής είναι το άρθρο της.

π.χ.εναυμάχησαν ταῑς ναυσι διεφθαρμέναις

7.ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ :Εξαρτάται συνήθως από χρόνο μέλλοντα ή δυνητική ευκτική και αναλύεται σε υποθετική πρόταση ανάλογα με την απόδοση.

Π.χ.δίκαια δράσας τούς θεούς φίλους έξεις.

8.ΧΡΟΝΙΚΟΫΠΟΘΕΤΙΚΗ : Εμπεριέχει και υπόθεση και χρόνο.

Π.χ.Νικήσαντες τους πολεμίους πάντα υμῑν υποχείρια έσται.

9.ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ:Τα ρήματα που συντάσσονται με  κατηγορηματική μετοχή είναι:

1)ειμι,γίγνομαι,υπάρχω

2)έναρξης,λήξης

3)ανοχής,καρτερίας,καμάτου

4)ευ ή κακώς ποιω

5)δείξης,αγγελίας και ελέγχου(=φαίνομαι,δηλ,αγγέλλω,ελέγχω)

6)αίσθησης,γνώσης,μάθησης και μνήμης

7)από ρήματα ψυχικού πάθους όπως τα αγανακτώ,θαυμάζω κτλ.

Η μετοχή είναι κατηγορηματική όταν αναφέρεται στο παρόν,ενώ όταν αναφέρεται στο παρελθόν είναι αιτιολογική.

Π.χ.ήδομαι ακούων σου φρονίμους λόγους(κατηγορημ.)

Ήδομαι ακούσας σου φρονίμους λόγους(αιτιολογική)

8)Ορισμένα ρήματα στη μετάφραση αποδίδονται σχεδόν πάντα ως επιρρήματα,ενώ η κατηγορηματική μετοχή γίνεται ρήμα.

Διαγίγνομαι

Διάγω            

Διαμένω           =συνεχώς ,διαρκώς.

Διατελω

Ου διαλείπω

Τυγχάνω             =τυχαία

Λανθάνω            =κρυφά

Οίχομαι              =αμέσως,γρήγορα

Φθάνω                =πριν,προτού

Π.χ .ετύγχανον λέγων(=τυχαία έλεγα)

ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

Συνημμένη μετοχή:αναφέρεται στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος ή σε άλλον όρο και συμφωνεί μαζί του στην πτώση

Π.χ.αναστάς εῑπεν.

Απόλυτη μετοχή:το υποκείμενό της δεν αποτελεί όρο της πρότασης.Βρίσκεται σε δύο πτώσεις:

Α)σε γενική,όταν η μετοχή ανήκει σε προσωπικό ρήμα

Π.χ. στρατηγοῡντος τοῡ Μιλτιάδου οι Αθηναῑοι ενίκησαν τούς Πέρσας εν Μαρθωνι.

Β)σε αιτιατική,όταν η μετοχή ανήκει σε απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση.Οι συνηθέστερες αιτιατικές απόλυτες είναι δέον,εξόν,παρόν,δεδογμένον,ειρημένον κτλ.

 Κυριακίδου Μαρία

Καθηγήτρια Φιλολογίας